Porady dotyczące różnych kwestii

Nie wiesz - zapytaj
ODPOWIEDZ
Wiadomość
Autor
Awatar użytkownika
Patka
Posty: 4597
Rejestracja: 25 maja 2012, 13:33
Lokalizacja: Toruń
Płeć:
Kontakt:

Porady dotyczące różnych kwestii

#1 Post autor: Patka » 27 wrz 2014, 22:42

Poniżej parę porad, do których napisała zachęciła mnie praca nad tekstami do Antologii (i nie tylko).

1. Ach/Aha
Powyższe słówka są mylone, przez co pisane różnie: ach, ah, aha i acha. Tymczasem poprawne jest tylko "ach", oznaczające okrzyk zachwytu, radości itp. itd., i "aha", wyrażające zrozumienie dla danej sprawy. Podobnie jest z parą och/oho.

2. Skrót z kropką na końcu zdania.
Rodzi się pytanie - czy stawiać kropkę na końcu takiego zdania? Nie. Kropkę już mamy - od skrótu - więcej nie potrzeba. Przykład:
Po Mariolę przyszedł pan H.

3. Sprawa wielokropka
Jaki wielokropek jest, każdy widzi. Ot, trzy kropki postawione obok siebie. No, nie do końca. Trzy kropki to trzy kropki, a wielokropek to wielokropek. To zupełnie inny znak, trochę większy od trzech kropek, no i można go skasować za pomocą jednego naciśnięcia Backspace. W Wordzie tworzy się go przy pomocy kombinacji: Alt + kropka. Na forum, niestety, wielokropka nie da się zrobić, przynajmniej nie tym sposobem.

4. Wielokropek przy innych znakach interpunkcyjnych.
Znów oczywista rzecz, ale warto o niej napisać.
Gdy wielokropek zbiega się z przecinkiem, średnikiem, kropką, znaki te opuszczamy:
Kochał ją... ale jej nie rozumiał.
Gdy wielokropek zbiega się z wykrzyknikiem, pytajnikiem lub pauzą, znaki te w tekście umieszczamy. Dozwolony jest zarówno zapis, gdzie wielokropek stoi przed danym znakiem (...!), jak i ten, gdzie stoi po znaku (!...).

5. Wtrącenia a przecinki
Gdy chcemy umieścić w zdaniu wtrącenie - czyli coś, co nie należy do głównego toku zdania - należy zamknąć to wtrącenie z obydwu stron przecinkami, ewentualnie myślnikami. I najlepiej by było, gdyby zawsze to były albo przecinki, albo myślniki, a nie: myślnik i przecinek. Powód? Estetyka. Co wygląda lepiej:
Powiedział mi, gdzieś koło trzynastej - o swoich planach.
czy:
Powiedział mi, gdzieś koło trzynastej, o swoich planach.?

Zwykle zresztą mieszanie myślników z przecinkami nie ma najmniejszego sensu.

6. Pisownia wyrażeń: przysłówek + imiesłów odmienny lub przymiotnik
Najłatwiej przedstawić to na przykładach: blisko stojący, wolno tańcząca, trudno czytelny, wiecznie młody. Czyli najkrócej mówiąc - piszemy takie wyrażenia oddzielnie.
Należy jednak pamiętać, że niektóre z nich się zrosły w jeden wyraz. Dlatego napiszemy: dalekowidzący, krótkowidzący, jasnowidzący, długogrająca (płyta), choć można to też napisać z pisownią oddzielną, np. długo grająca orkiestra, jasno widzący skutki swego postępowania. Wszystko zależy od kontekstu.

7. Zestawienia typu: artysta malarz, ryba piła, inżynier górnik
Założę się, że wiele osób napisałoby je z łącznikiem, przynajmniej niektóre. Tymczasem powinny wyglądać tak jak napisałam. Inne przykłady: kobieta inżynier, ludzie nietoperze, miasto ogród, samochód pułapka. Są to człony nierównorzędne.
Inaczej będzie przy członach równorzędnych. Taka fryzjerka-kosmetyczka to osoba wykonująca zarówno zawód fryzjerki, jak i kosmetyczki. Podobnie będzie z: cud-dziewczyna, pralko-suszarka, kupno-sprzedaż.

8. Cudzysłów a inne znaki interpunkcyjne.
Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie:
Powiedział - cytuję - "Jesteś najfajniejsza ze wszystkich".
Pytajnik - zależy:
- gdy odnosi się do treści zawartej w obrębie cudzysłowu, wtedy dajemy go przed cudzysłowem, np.: Powinniśmy zapytać, za Karolem: "I gdzie ta wolność?".
- gdy odnosi się do całego zdania, wtedy stawiamy pytajnik po cudzysłowie, np. Czy wiesz, skąd jest fragment "Cicho wszędzie, głucho wszędzie"?
Wielokropek:
- gdy jest częścią cytatu, stawiamy go przed cudzysłowem zamykającym, np. "Razem, młodzi przyjaciele!..." to wezwanie solidarnego działania
- gdy cytat został urwany, wielokropek stawiamy po cudzysłowie: "Z gwiazd obłąkanych, włosów czesanych"... to początek dramatu Słowackiego pt. "Kordian".


Porady opracowałam na podstawie internetowego wydania SJP PWN (zakładka: Zasady pisowni i interpunkcji). Niektóre przykłady też stamtąd pochodzą.

Pozdrawiam
Patka

Awatar użytkownika
iTuiTam
Posty: 2280
Rejestracja: 18 lut 2012, 5:35

Re: Porady dotyczące różnych kwestii

#2 Post autor: iTuiTam » 27 wrz 2014, 23:23

:ok:

Doskonałe porady, Patko.
stajemy się szeptem...
szeptem...
szeptem
iTuiTam@osme-pietro.pl

Awatar użytkownika
Patka
Posty: 4597
Rejestracja: 25 maja 2012, 13:33
Lokalizacja: Toruń
Płeć:
Kontakt:

Re: Porady dotyczące różnych kwestii

#3 Post autor: Patka » 27 wrz 2014, 23:31

Dziękuję. :)
Będzie ich oczywiście więcej, tylko później, bo nie chcę przytłaczać wiedzą.
A gdy komuś jednak mało, to polecam przejrzeć "Zasady pisowni i interpunkcji" ze SJP PWN, gdzie można się wiele ciekawego dowiedzieć, np. kiedy stawiać dwukropek, kiedy nie, kiedy należy pomijać kropkę itp. itd. Nie wszystko jest takie oczywiste, jak się wydaje.

ODPOWIEDZ

Wróć do „KĄCIK PORAD”