Dawne nazwy miesięcy u Słowian

[Patka]

1. Styczeń to był:
- styczeń - niejasna etymologia, może być od "tyk" - długich kijów; wyjaśnienie, że chodzi o "stykanie" się nowego roku ze starym, jest czysto ludowe
- tyczeń - jw
- ledzień - z czeskiego "leden" - lód

2. Luty:
- luty - słowo oznaczające "srogi", "mroźny"
- sieczeń - mróz siecze lub od okresu wyrębu drzew
- styczeń

3. Marzec:
- marzec - z łac. Martius (bóg Mars)
- brzezień - od czeskiego "brezen"

4. Kwiecień:
- kwiecień - od kwitnienia kwiatów
- łżykwiat - bo ziemia wtedy okłamuje kwiaty; gdy jest ciepło, kwiaty wypuszczają pąki, a zaraz łapie je przymrozek
- dębień - z czeskiego "duben" - pożyczka

5. Maj - od łac. Maius, czyli bogini Mai, matki Merkurego

6. Czerwiec:
- czyrwień - od czerwu, owada, suszonego w celu uzyskania czerwonego koloru
- ugornik - od ugoru: pola nieuprawianego przez pewien czas
- zok - prawdopodobnie od "izoka", czyli konika polnego
- podmajek - miesiąc po maju

7. Lipiec:
- lipiec - od kwitnienia lip
- lipień - jw
- siennik - kalka z niem. Heumonat (heu - sienny, monat - miesiąc)

8. Sierpień:
- sierpień - od sierpa
- sirpień - jw
- czyrwień
- stojączka - bo przyroda zastyga bez ruchu; nic już nie rośnie, ale też jeszcze nic nie zaczyna przekwitać

9. Wrzesień:
- wrzesień - od wrzosów
- jesiennik - kalka z niemieckiego Herbstmonat
- październik - od paździerzy: odpadki usuwane przy obrabianiu lnu
- pajęcznik - od babiego lata

10. Październik:
- październik
- listopad - od opadu liści
- winnik - z niem. kalki Weinmonat

11. Listopad:
- listopad
- październik
- paździerzeń - od paździerzy

12. Grudzień:
- grudzień - od grud
- godnik - od Godów (Bożego Narodzenia)
- prosień - może być od prosa albo od prosięcia
- prosiniec - jw


Źródło: notatki z wykładu z Gramatyki diachronicznej na Uniwersytecie Łódzkim (nie wszystko dałam rady zanotować, stąd braki przy niektórych nazwach miesięcy)
W razie jakichkolwiek błędów, ewentualnie dopowiedzeń - pisać.

[skaranie boskie]

Przyznam, że trochę mnie zawiodłaś, Patko.
Skoro nie zdążyłaś zapisać wszystkiego w czasie wykładu, powinnaś sama poszukać brakujących fragmentów.
Myślę, że są dostępne, jeśli nie w internecie, to na pewno w uniwersyteckiej bibliotece.
Chyba nasi Użytkownicy wybaczą Ci tę niedoróbkę, biorąc pod uwagę trwającą sesję, a Ty, po jej zakończeniu dopracujesz temat.
A może ktoś z czytających ma jakąś wiedzę na ten - niechybnie interesujący - temat?
Chętnie poczytam więcej o praźródłach naszego pięknego języka.

[Patka]

Ech... A myślisz, że nie szukałam? Szukałam, ale nie znalazłam. Zwłaszcza jeśli chodzi o kalki z niemieckiego. Może Czterysetka będzie wiedzieć, od jakiego słowa może pochodzić słowo "jesiennik" albo "winnik". Reszta już w sumie jest. Gdy jakaś nazwa się powtarzała, to nie dawałam ponownie objaśnienia, bo po co?

Czy my wybaczą, nie wiem. I tak 90% userów omija "moje" działy z daleka i ja czasem nie wiem, po co się trudzę.

Nie oczekuję oklasków za każdy temat, ale jak ktoś pisze, że się zawiódł... robi mi się przykro, no.

PS Mam nadzieję, że mój post nie zabrzmiał niemiło. Niestety nie jestem osobą, która potrafi coś olać albo - nie daj boże - sztucznie się uśmiechnąć, podziękować i różyczkę dorzucić (lepsze piwo, heh).

[skaranie boskie]

Nie przejmuj się, Patko.
Mój zawód nie taki straszny, jak wygląda.
Skoro nie dałaś rady znaleźć czegoś, to trudno. I tak wzbogaciłaś nas o kolejną wiedzę. Dziękujemy.
A uśmiecham się szczerze i różyczki rozdaję, bo lubię obsypywać kobiety kwiatami
Skoro jednak wolisz piwo...

[Enbers]

Ja regularnie odwiedzam ten dział Twoja praca na pewno nie idzie na marne

[411]

Ja równiez dziko czytam!
I caly czas sie zastanawiam nad jesiennikiem i winnikiem i - nie mam pojecia.
Popytam, obiecuje.

A Ty pisz nadal, to wszystko jest szalenie ciekawe (wciaz pamietam iloczasy z czeskiego - moze cos wiecej?).


J.

[Patka]

Dziękuję za miłej słowa.

Ha, mam te kalki!

Zapożyczenia niemieckie (kalki) : jesiennik (Herbstmonat), siennik (Heumonat), winnik (Weinmonat).

z: Pytania dotyczące języka polskiego Zaraz dopiszę je do tematu.

[skaranie boskie]

Ha, mam te kalki!

A widzisz! Można.

[witek kiejrys]

[Ewa Włodek]

To ja sobie pozwolę od siebie, ad vocem i z pamięci:
Kalki z niemieckiego - to jedno, a nazwy własne słowiańskie - to drugie. Na terenach Słowiańszczyzny Zachodniej i Północnej nazwy mieszały się i funkcjonowały niejako obok, więc trudno tu mówić o kalkach sensu stricto.
Co zasię do "winnika" - ano na terenach południowo-zachodnich jeszcze w średniowieczu uprawiano winnice, a z winogron wytwarzano rodzime wino. Nie było ponoć najsmaczniejsze, ale i do picia się nadawało, i do macerowania dziczyzny, a i w garbarstwie znajdowało zastosowanie. A że zbiory winogron odbywały się jesienią (najlepiej - po pierwszych przymrozkach, żeby w soku było więcej cukru), a po zbiorach przystępowano do produkcji wina, więc stąd taka a nie inna nazwa października.